|
|
|
|
|
Τα χρόνια της δημιουργίας Εν τω μεταξύ τα παιδιά του μεγαλώνουν. Το Διδασκαλείο μεγαλώνει, τα σχολειά της Ελλάδος πληθαίνουν, τα παίρνει 50 και τα κάνει μέσα σε οκτώ χρόνια 200. Τα βιβλία του πολλαπλασιάζονται, οι μεταφράσεις και οι προσαρμογές διδακτικών βιβλίων στα Ελληνικά επίσης. Συγγραφές για την Ιχνογραφία, για την Καλλιγραφία, για την Γραμματική, για την Γυμναστική, για οτιδήποτε ευρίσκουν πάντα πρόθυμο σύμβουλο και οδηγό τον Κοκκώνη. Και νομίζει κανείς ότι μέσα στο Διδασκαλείο αυτό των Αθηνών είναι η κυψέλη από την οποία θα ξεκινήσει το μέλι της παιδείας εις την Ελλάδα. Και φαίνεται ότι ήταν άφθονο γιατί αυτή η Ελλάδα η μικρή, η αγράμματη σιγά-σιγά αρχίζει να μεγαλώνει τα όνειρά της και να θέλει να πλησιάσει περισσότερο προς την αρχαιότητα. Ενώ είναι τα διατάγματα του Καποδιστρίου τόσο απλά εις την γλώσσα, βλέπουμε αργότερα διατάγματα που είναι πιο δόκιμα γραμμένα. Αρχίζουμε δηλαδή να φεύγουμε σιγά-σιγά από την λαλουμένη γλώσσα και να ερχόμαστε προς την καθαρεύουσα. Βέβαια εμείς σήμερα δεν το εγκρίνουμε, αλλά τότε αυτό ήταν για την εποχή των Ελλήνων εκείνων μια προσπάθεια να ξανακερδίσουν την χαμένη αίγλη διότι έτσι πίστευαν. Ο Κοκκώνης δεν το πίστευε βέβαια αυτό. Ο Κοκκώνης ήξερε ότι το παιδί έρχεται στο σχολείο και ξέρει την γλώσσα του πατέρα του και της μητέρας του κι οι γονείς του αν είναι αγράμματοι την ξέρουν πολύ καλά, μιλούν χωρίς λάθος, και τις λέξεις τους και τις φράσεις τους τις λένε άψογα. Επομένως αυτήν την γλώσσα θα έχουμε και στο σχολείο και αφού θα πρέπει να το διδάξουμε γραμματική, αφού την μιλεί πολύ ωραία αυτή την γλώσσα, θα του πούμε κατόπιν ότι αυτό που λες "το παράθυρο" είναι μια τέτοια λέξη και αυτό που λες "κτενίζομαι" είναι μια άλλη τέτοια λέξη και απ' αυτό το εισάγουμε σιγά-σιγά στην γραμματική. Ο Κοκκώνης μάλιστα κάνει το ίδιο και εις τους όρους τους γλωσσικούς της γραμματικής. Δεν απαιτεί από τα παιδιά να λένε φωνήεν και σύμφωνον και δίφθογγοι που είναι λόγια της αρχαίας γλώσσας και που τα παιδιά δεν την καταλαβαίνουν. Ονομάζει τα φωνήεντα φωνές, τα σύμφωνα βουβά. Ονομάζει τους διφθόγγους ζυγές φωνές δηλαδή διπλές φωνές για να μπορούν τα παιδιά να καταλάβουν. Μ' αυτό το πνεύμα κυβερνά επί τόσα χρόνια το σχολειό του και κυβερνά σχεδόν και το πνεύμα της κοινωνίας με τις Εταιρείες στις οποίες λαμβάνει μέρος. Το 1836 γίνεται μέλος και ιδρυτής της Φιλεκπαιδευτικής Εταιρείας. Το 1837 ιδρύεται η Αρχαιολογική Εταιρεία, ιδρυτικό της μέλος. Αργότερα ιδρύεται η Εταιρεία Ωραίων Τεχνών, ιδρυτικό της μέλος. Κι όχι μόνο ιδρυτικό της μέλος αλλά και σύμβουλος. Αντί να έχουμε μόνο την Εταιρεία Ωραίων Τεχνών καλό θα είναι να ιδρύσουμε και μια σχολή εις την οποία θα διδάσκεται μια ωραία τέχνη. Όχι όλες βέβαια, δεν μπορούμε και δεν έχουμε τα χρήματα, αλλά τουλάχιστον η ζωγραφική μόνον ή η γλυπτική μόνον. Κι έτσι θέτει τα θεμέλια της Ανωτάτης Σχολής Καλών Τεχνών. Η αντανάκλασή του και η ακτινοβολία του βλέπετε εξακολουθεί ως τα σήμερα. Αλλά τα χρόνια περνούν, ο ένας Υπουργός μετά τον άλλον περνούν, συνεργάζονται πάντοτε μαζί του και ο Κοκκώνης έχει την φήμη του αυστηρού — και είναι αυστηρός — και οφείλει να είναι αυστηρός, διότι εκείνοι τους οποίους κυβερνά δεν ξέρουν ακόμη τίποτα. Αν εκείνος ξέρει τον Πεσταλότσι κι αν ξέρει τον Ζακοτώ με την αναλυτική αναγνωστική μέθοδο και ξέρει τον Ρουσσώ και ξέρει όλη την πνευματική κίνηση της Ελλάδας, οι δάσκαλοί του δεν τα ξέρουν. Επομένως για να εξασφαλίσει το έργο του, τους απαιτεί να τηρούν αυστηρά τους κανόνες της αλληλοδιδακτικής. Τόσο μάλιστα είναι ανήξερος ο κόσμος ώστε εις τους οδηγούς του δίδει υποδείγματα των μαθητολογίων, των καταλόγων προσκλήσεως των ελέγχων. Δίδει με μεγάλη ακρίβεια τις διαστάσεις των σχολείων. Πόσο μεγάλο θα είναι ένα σχολείο για 100 μαθητές, πόσο για 200, πόσο για 500 κλπ. ως το χιλιοστό ακόμη. Γιατί; Διότι δεν είναι άλλος, δεν υπάρχουν μηχανικοί να βοηθήσουν και πρέπει εκείνος να επαρκέσει σε όλα. Και για να είναι βέβαιος, ότι θα γίνουν πραγματικά όπως ακριβώς τα λέει, για να γίνουν σωστά απαιτεί και αυστηρή τήρηση των διαταγών του και των κανόνων του. Συνιστά επιθεωρητικές επιτροπές στους νομούς, στις Επαρχίες, στις Κοινότητες, τους οδηγεί πώς πρέπει να επιθεωρούν, οι εξετάσεις γίνονται δημοσία δύο φορές τον χρόνο. Ο χρόνος δε ο σχολικός δεν είναι δεκάμηνος, όπως είναι σήμερα, αλλά είναι 12 μήνες γύρω-γύρω χωρίς διακοπές. Μάθημα πρωί και βράδυ. Τρεις ώρες το πρωί και τρεις το βράδυ. Έχομε βέβαια και τις διακοπές του θέρους. Από του Προφήτη Ηλία την ημέρα ως την 1η Σεπτεμβρίου μάθημα μόνο το πρωί, το απόγευμα ελεύθερο. Και δύο ημέρες μετά τις εξετάσεις για να ξεκουραστεί ο δάσκαλος και οι μαθηταί. Ο δάσκαλος και ο μαθητής είναι διαρκώς υπό την επίδραση του σχολείου και του Επιθεωρητού τους, του Κοκκώνη. Ήταν αυστηρός διότι έπρεπε να γίνει αυτό δια το οποίον είχε ταχθεί από την πολιτεία. Αυτή την αυστηρότητα την είχε και στην ίδια του την ζωή οικονομώντας τον χρόνο του και τις δυνάμεις του και τα πράγματά του. Την είχε και στα παιδιά του ανατρέφοντάς τα με τέτοιο τρόπο ούτως ώστε να βοηθούν και τον εαυτό τους και τους άλλους. Τα μάθαινε γλώσσες, τα μάθαινε ανάγνωση, τα μόρφωνε όχι όμως με σχολαστικό τρόπο, αλλά μ' ένα τρόπο ζωντανό. Έλα Δημήτριε να με βοηθήσεις να διαβάσω αυτό. Έλα να με βοηθήσεις να διορθώσω αυτό. Φανή μετάφρασε αυτό το διήγημα για αυτό το περιοδικό. Αλέξανδρε κάμε τούτο, κάμε κείνο. Και κάνοντας αυτά τα έργα για να μπορέσουν να βοηθήσουν τους άλλους για να δημοσιεύσουν κάτι, για να μεταφράσουν ένα βιβλίο μάθαιναν συγχρόνως. Το ίδιο απαιτεί και από το σχολείο. Θα κάνετε κάτι που θα είναι για την ζωή, διότι το σχολειό δεν είναι ένα πράγμα αφηρημένο, για την ζωή έρχεται. Η Ελλάδα είναι μια αγροτική χώρα περισσότερο. Λοιπόν, εις το σχολειό να υπάρχει κήπος σχολικός εις τον οποίον το παιδί θα ασκείται. Και την υγεία θα χει και το σώμα του θα ασκεί και συγχρόνως θα μαθαίνει να περιποιείται ένα δέντρο κι ένα φυτό. "Κι όταν μάθει τι κόπος χρειάζεται για να στήσεις ένα δένδρο δεν θα παραδίδονται τα δένδρα και τα δάση με τόσην αψηφισίαν εις τον δια πυρός και πελέκεως αφανισμόν". Έλεγε τότε. Και σήμερα σχεδόν το ίδιο κάνομε. Ανήκε στις φύσεις εκείνες που πιστεύουν ότι είναι διδακτή η αρετή. Υπάρχουν πολλοί άνθρωποι βέβαια που δεν το πιστεύουν αυτό. Υπάρχουν άνθρωποι που λένε "ο άνθρωπος γεννάται". Ίσως η ζωή να δίνει δίκιο σ' αυτούς τους ανθρώπους. Αλλά η πράξη είναι άλλο. Η πράξη απαιτεί και μάλιστα από τον δάσκαλο να πιστεύει, να πιστεύει ότι αυτό που κάνει είναι κάτι σπουδαίο και απαραίτητο και ότι πρέπει να το κάνει με όλην του την πίστη, χωρίς δισταγμό διότι μόνο τότε θα μπορεί να κάμει κάτι καλό. Γι' αυτό και ο Χριστός ρωτάει ένα από τους αρρώστους, ένα τυφλό που λέει: - Θέλω ν' αναβλέψω Κύριε! - Πιστεύεις ότι δύναμαι τούτο ποιήσαι; Το ίδιο κι ο δάσκαλος πρέπει να πιστεύει. Ο Κοκκώνης πιστεύει και μεταδίδει αυτήν την πίστη στους δασκάλους του. Όταν μάλιστα βλέπει ότι οι δάσκαλοι αυτοί είναι ανάξιοι να έχουν αυτήν την πίστη κάποτε δεν τους δέχεται ούτε εις το Διδασκαλείο φέρονται με τέτοιο τρόπο ούτως ώστε να είναι ανάξιοι δάσκαλοι, μια μέρα δεν τον μέλλει να τους τιμωρήσει και να τους αποβάλλει ακόμη διότι αυτοί οι δύο ή τρεις θα είναι ένα κακό παράδειγμα για τους άλλους. Όπως είναι αυστηρός στους άλλους είναι και στον εαυτό του. Πόσες φορές οι δάσκαλοι που δίδασκε σκέφτηκαν. "Ας προσφέρουμε κάτι στον Διευθυντή μας. Θα τον έχουμε έτσι ευνοϊκότερο". Ο Κοκκώνης δεν δέχτηκε δώρο ποτέ. Κάποτε μάλιστα δύο μαθηταί του Διδασκαλείου έφθασαν όχι μονάχα εις το να προτείνουν να του προσφέρουν κάτι αλλά και να το προσφέρουν. Τους κατήγγειλε, τους ανέφερε εις την Επιτροπήν του Διδασκαλείου και τους τιμώρησαν παραδειγματικά. Κάποιος του 'στειλε κάποτε στο σπίτι ένα τουλούμι βούτυρο. Ο Κοκκώνης έστειλε το βούτυρο στην Αστυνομία. Το μόνο που κράτησε ήταν τρεις κουκλίτσες και είναι πάρα πολύ χαρακτηριστικό αυτό γιατί φανερώνει ότι αυτός ο άνθρωπος ο αυστηρός δεν ήταν αυστηρός από ξηρότητα ψυχής. Άμα είσαι ξηρός, άμα δεν αισθάνεσαι εύκολα τον πόντο των άλλων, άμα δεν είσαι τρυφερός, εύκολο να είσαι αυστηρός. Αλλά ο Κοκκώνης ήταν και τρυφερότατος άνθρωπος. Επήρε αυτά τα κουκλάκια για τα παιδιά του. Σου λέει "ας κάμει ο παιδαγωγός μια παραχώρηση στον πατέρα". Αυτό το δέχτηκε αλλά αδικία δεν έκαμε καμιά. Όταν νόμιζε ότι κάτι έπρεπε να γίνει το έκανε. Αν του το ζητούσαν και ήταν σωστό το έκανε. Αν του ζητούσαν κάτι που δεν ήταν σωστό δεν το έκανε.
|
