|
|
|
|
|
Επίλογος: Ο άνθρωπος Έναν τέτοιο άνθρωπο τιμά εφέτος το Υπουργείο Παιδείας επάνω στα 100 χρόνια από τον θάνατό του. Αργά του ήρθε αυτή η τιμή. Αργά του ήρθε η αναγνώριση. Αλλά το έργο του ζει. Ζει στην Αρχαιολογική Εταιρεία. Ζει στην Φιλεκπαιδευτική Εταιρεία. Ζει στην Σχολή Ωραίων τεχνών. Ζει στον περιοδικό τύπο. Ο Ιωάννης Κοκκώνης εις τα 1839-40 έβγαλε ένα περιοδικό "Ο Παιδαγωγός". Εκεί όπως συνήθως όλα όσα γράφει ο ίδιος δεν τα υπογράφει. εκείνα όμως που παίρνει από άλλους αναφέρει από πού τα πήρε και ποιος τα έχει γράψει, διότι πιστεύει απόλυτα ότι ο λογοκλόπος είναι εξ ίσου αναξιοπρεπής και αξιοκαταφρόνητος όπως και ο κλέφτης υλικών πραγμάτων. Τα κείμενά του είναι αριστούργημα από άποψης στοργής προς το παιδί, στοργής προς τον δάσκαλο, από άποψη αντίληψης και διαίσθησης παιδαγωγικής και σκέψης επιστημονική. Γι' αυτό ακριβώς επειδή ήταν ένας από τους τόσο ειδικούς για αυτό του ανέθεσε η πολιτεία να διευθύνει με τόση εμπιστοσύνη επί τόσα χρόνια την παιδεία της ώσπου βρέθηκε εκείνος, ο οποίος μάλιστα δεν ήξερε και γράμματα. Ο Σταύρος Βλάχος του είχε γράψει κάποτε ένα γραμματάκι παρακαλώντας τον κάτι (πολύ πριν να γίνει Υπουργός) και μέσα σε 13 έντυπες σειρές μετράς 33 λάθη. Αυτός ο Υπουργός βρέθηκε να τον απολύσει ενώ οι άλλοι Υπουργοί πάντοτε του ζητούσαν την γνώμη του για οτιδήποτε. Να πούμε τώρα και την μοίρα του από απόψεως λίβελων. Βέβαια είχε πολλούς. Αυτοί που απεβάλλοντο από το σχολείο. Οι δάσκαλοι που απετύγχανον εις τις εξετάσεις. Αυτοί που δεν εγίνονταν δεκτοί. Τι απλούστερο παρά να μιλήσουν εναντίον του Κοκκώνη. Και σήμερα αυτό βλέπουμε. Βέβαια δεν γίνεται σήμερα τέτοιο πράγμα. αλλά βλέπουμε και σήμερα εις τις κορυφές της Παιδείας μας όπως ο Ευάγγελος Παπανούτσος, τι πόλεμος του γίνεται παρ' όλη την αγνότατη πρόθεσή του που έχει για την αναμόρφωση της παιδείας και στην οποία χρειάζεται μια αφοσίωση ανάλογη μ' εκείνη που ζητούσε ο Κοκκώνης από τον δάσκαλο. Μόνο με πίστη μπορούν να γίνουν αυτά και η Παιδαγωγική είναι η μόνη επιστήμη η οποία δεν ασχολείται μόνον με το τι είναι, με το τι γίνεται, αλλά με το τι πρέπει να γίνεται. αυτήν την πίστη πρέπει να έχει ο δάσκαλος στο έργο του για να μπορέσει και σήμερα να βοηθήσει τον ελληνικό λαό. Η παιδεία είναι όργανο του κράτους, αλλά εκείνος που θα ωφεληθεί είναι ο λαός. Και γι' αυτό πρέπει με απόλυτη αφοσίωση να αφοσιωθούμε όλοι μας και οι έξω και οι μέσα στο σχολείο στην αναμόρφωση αυτού του λαού και μάλιστα σήμερα που τα σύνορα σιγά-σιγά μεταξύ των λαών παύουν, επικοινωνούν ο ένας με τον άλλο και με την Κοινή Αγορά κινδυνεύουμε ίσως να καταπιωθούμε μια μέρα από κείνους οι οποίοι μένοντας ελεύθεροι επί πολλά χρόνια, κατόρθωσαν να μας υπερφαλαγγίσουν σε πολλά. Εκείνο που χρειάζεται βέβαια δεν είναι μόνον η τεχνική πρόοδος. Έχουμε βέβαια -- δόξα σοι ο Θεός -- τέτοια πρόοδο σ' όλον τον κόσμο. Εκείνο που χρειάζεται είναι το τελευταίο σκέλος, η ηθική πρόοδος. εκείνο που ο Κοκκώνης ζητούσε πάντοτε κι από τον δάσκαλο κι από την κοινωνία και από τους μαθητές και από την Παιδαγωγική. Δέστε τον τι λέει για τον δάσκαλο. "Ο διδάσκαλος χρέος και κύριον έργον έχει ουχί να διδάξει τους μαθητάς του γράμματα μόνον αλλά να μορφώνει και την καρδίαν τουτέστιν να κανονίζει την θέλησιν και τα επιθυμίας, να εμπνεύσει τα αισθήματα του καλού και οσίου, να ρυθμίσει ή και να μεταρρυθμίσει τας έξεις εν ενί λόγω να διαπλάσει τον ηθικόν άνθρωπον δια των αναγκαίων και χρησίμων γνώσεων και των αγαθών έξεων. Τούτο είναι το έργον αυτού. Και τούτο κατορθώνων είναι και λέγεται ικανός και αξιότιμος διδάσκαλος. Οι εις τα σχολεία φοιτώντας μαθηταί έχουσι την κατ' οίκον ανατροφήν. Αλλά ποία είναι αύτη; Μόλις οι των ανωτάτων τάξεων παίδες δίδουσί τινα σημεία πεφροντισμένης ανατροφής. Αλλά και τούτων οι πλείστοι εις ιδιαίτερα σχολεία φοιτώσιν εις δε τα δημόσια σχεδόν άπαντες οι του κοινού λαού οι πλείστοι κατά πάντα παραμελημένοι ώστε τούτων η ηθική μόρφωσις καθώς και πάσα άλλη προς ανθρωπισμόν διδασκαλία περιμένεται από τον διδάσκαλον. Ευτυχής δε και μακάριος ούτος εάν ότι αυτός εν εξαώρω διδασκαλία εις το σχολείον οικοδομεί, δεν καταστρέφει η κατά τριπλάσιον χρόνον κατ' οίκον διαμονή του μαθητού. Αλλ' όπως και αν η εκ της δημοσίας ανατροφής κατά το παρόν και επί του χρόνου δια της αλληλουχίας των γενεών ελπίζεται η διόρθωσις και της κατ' οίκον ανατροφής ήτις έπειτα θέλει συντελεί ταχύτερον και γενικώτερον εις την της δημοσίας μόρφωσιν απολαύοντος τότε του Έθνους όσες η πολυετής δουλεία του απεστέρησε πολιτικάς αρετάς. Όθεν συ ζηλωτά του έργου σου ευσυνείδητε διδάσκαλε κατανοών του επαγγέλματός σου την ιεράν αποστολή, δίδασκε, τους εν τη μικρά κοινωνία του οποίου διευθύνεις σχολείου παίδας τα κοινωνικά αυτών καθήκοντα, πάσαν πράξιν, παν έργον, πάντα λόγον. Θέτε υπ' όψιν αυτών ως καθήκον και προς το καθήκον αντεξέτασε και τα έργα και τους λόγους και τας προς αλλήλους σχέσεις και ασκεί αυτούς εμπράκτως εις την αρετήν, εις την ευπείθειαν και υπακοήν, εις την φιλοπονίαν και επιμέλειαν, εις την τάξιν, εις την αιδημοσύνην και κοσμιότητα, εις την ευσπλαχνίαν και συμπάθειαν, εις την φειδώ του χρόνου, την εγκράτειαν και αυτάρκειαν, εις την δικαιοσύνην και εις την αυταπάρνησιν εν ενί λόγω εις την γνώσιν και πράξιν των καθηκόντων αυτών". Νομίζω ότι όποιος δάσκαλος κατορθώνει εκείνα που διδάσκει στους μαθητές τους να τους γίνονται και ζωή, αυτός ήδη δημιουργεί το Έθνος. Και το Έθνος είναι ένα μικρό μόριο μέσα σ' όλην την ανθρωπότητα και δημιουργεί την ανθρωπότητα. Όπου κι αν υπηρετεί ένας δάσκαλος το έργο του είναι μεγάλο. Και το πόσο είναι μεγάλο το έργο του, το βλέπουμε κι από τον εορταζόμενο σήμερα Ιωάννη Κοκκώνη. Αν καταργήθηκε το Διδασκαλείο του κι αν η αλληλοδιδακτική μέθοδος σήμερα πια δεν υπάρχει, υπάρχουμε εμείς οι οποίοι είμαστε απόγονοι αυτών των πατέρων, οι οποίοι έμαθαν τα γράμματα στα σχολειά του. Είμεθα εγγόνια, δισέγγονα, τρισέγγονα εκείνων των ανθρώπων που επρωτόμαθαν γράμματα με την μέθοδό του. Επομένως ζει μέσα μας η προσπάθειά του. Όπως ακριβώς ζει η τεράστια αρχοντιά της οικογενείας του εις τους εγγονούς του, εις τους ανεψιούς του, εις τους μικρανεψιούς του, σ' όλη την οικογένεια Κοκκώνηδων. Κι αυτή του η αρχοντιά είναι που τον εμπόδισε τόσα χρόνια που ζούσε να σαλπίζει μπροστά του για την αξία του και γύρω του. Και μόνον η ανάγκη, για να μην δυσφημισθεί των παιδιών του το όνομα, τον έκανε να απαντήσει στον Βλάχο με τον τρόπο που απάντησε. Έναν τέτοιο άνθρωπο, έναν τέτοιο εργάτη της Παιδείας εορτάζουμε εφέτος στην Ελλάδα. Και πρέπει να θυμόμαστε αυτούς του περασμένους πατέρες, αυτούς που έκαμαν την πρώτη καταβολή της παιδείας μας, γιατί μόνον τότε μπορεί ένας λαός να ορθοπεδήσει και να ζήσει όταν έχει μνήμη και όταν αυτήν την μνήμη την μεταχειρίζεται για να δημιουργεί το μέλλον του. Και έχουμε απόλυτη ανάγκη να δημιουργήσουμε και το παρόν μας και το μέλλον μας στηριγμένο στις εξαίσιες ρίζες της Ελληνικής φυλής που αρχίζουν από τα βάθη της ιστορίας, της προϊστορίας, από τα βάθη του μύθου για να φθάσουν ως τα σήμερα.» (Διαβάστε περισσότερα για την Μαρία Αμαριώτου, στην ιστοσελίδα του Διδασκαλείου Δ.Ε. Πανεπιστημίου Κρήτης "Μαρία Αμαριώτου")
|
